Kopiec Kościuszki i Fort 2

Link do materiału filmowego na naszym kanale YouTube: Kopiec Kościuszki

Kopiec Kościuszki to miejsce, którego Krakowianom przedstawiać specjalnie  nie trzeba, warto natomiast opowiedzieć o jego historii, bowiem nie wszyscy zapewne ją znają. Kopiec znajduje się na Wzgórzu  św. Bronisławy w dzielnicy Zwierzyniec we wschodniej części pasma Sowińca, 3 km od centrum Krakowa.

Zachęcam gorąco turystów do odwiedzenia tego miejsca. Ze szczytu Kopca Kościuszki roztacza się wspaniała panorama na miasto, zakole Wisły i Wawel a przy szczególnie dobrej widoczności można z niego zobaczyć nawet Tatry.  Natomiast u podnóża kopca znajdują się kolejne atrakcje. W Bastionie V Muzeum Kościuszkowskie. Dalej w Kaponierze Południowej wystawa figur woskowych. Całości dopełnia przyjemność zwiedzenia unikatowego fortu cytadelowego, który spełniał funkcje obronne. Okalający Kopiec Fort 2 „Kościuszko” jest jednym z najstarszych zachowanych dzieł Twierdzy Kraków.

Kopiec Kościuszki na panoramie 360St z drona

A oto opowieści Michała o historii tego wyjątkowego miejsca.

W lipcu 1820 roku z woli Senatu Rządzącego Wolnego Miasta Krakowa oraz mieszkańców miasta podjęto decyzję o usypaniu Pomnika –zmarłemu w 1817 roku Tadeuszowi Kościuszce na wzór istniejących w Krakowie od prawieków kopców Krakusa i Wandy. Rozpoczęcie sypania kopca miało miejsce 16 października 1820 roku i było wielkim patriotycznym wydarzeniem dla Krakowian. Świadczy o tym fakt, że w trakcie trwającej trzy lata budowy znaczną część prac wykonali ochotnicy. Budowę zakończono 25 października 1823 roku. Kopcem od samego początku do dnia dzisiejszego zarządza Komitet Kopca Kościuszki w Krakowie. W 1852 roku Komitet odpłatnie odstąpił armii austriackiej grunty wokół Kopca na zbudowanie Fortu, nazwanego później „Kościuszko”. Fort ten jest jednym z najstarszych zachowanych dzieł obronnych dawnej austriackiej Twierdzy Kraków, będąc jednocześnie nietypowym dla tej szkoły fortyfikacyjnej umocnieniem o charakterze cytadelowym. Fort „Kościuszko” był największym fortem obronnym Twierdzy Kraków, dysponując w połowie XIX w. 60 armatami i haubicami, 6 moździerzami, natomiast jego załoga  liczyła przeszło 730 żołnierzy. Kształt fortu jest bardzo podobny do sześcioboku z narożnymi bastionami: od zachodu trzy wielkie, od wschodu dwa mniejsze. Projektantem fortu najprawdopodobniej jest krakowski architekt wojskowy Feliks Księżarski. W latach 1907-1910 fort włączono do nowego rdzenia twierdzy, jednocześnie budując w jego sąsiedztwie nowe umocnienia. W roku 1936 Kopiec Kościuszko wraz z najbliższym otoczeniem został uznany za zabytek, natomiast sam Fort został wpisany do rejestru zabytków dopiero w 1968 roku. We wrześniu 1939 roku stacjonował w Forcie 131 dywizjon artylerii przeciwlotniczej broniący przestrzeni powietrznej Krakowa. W okresie okupacji niemieckiej, po upadku Mussoliniego we Włoszech, Niemcy umieścili w Forcie internowanych żołnierzy włoskich, po których pozostały liczne napisy na murach. Po II wojnie światowej przystąpiono do niszczenia poaustriackiego fortu na  potrzeby pozyskania materiałów budowlanych, jak i zatarcia śladów obecności zaborcy. Prace rozbiórkowe trwały do 1957 roku i zdołano w tym czasie wyburzyć zachodnią część fortu. Na szczęście wskutek protestów miłośników zabytków i specjalistów zrezygnowano z tych działań. Warto nadmienić, że takiego losu niestety nie uniknął Fort Cytadelowy 33 przy kopcu Krakusa. Następnie Fort popadał przez następna lata w coraz większą ruiną i zapomnienie. Dopiero w  około 1970 roku  rozpoczęto prace adaptacyjne i przystosowanie części zabudowań do celów hotelowych.

W 1997 roku na skutek dużych ulew kopiec został poważnie uszkodzony, jego ratowanie pochłonęło ponad 14 milionów złotych. W 2013 roku odrestaurowano mury obronne przylegające do Bastionu V i Kaponiery oraz  otwarto  centrum konferencyjno-wystawiennicze.

Obecnie trwają  prace przy rewaloryzacji Bastionów Zachodnich, które zostaną udostępnione do zwiedzania w charakterze parkowym. Projekt zakłada częściowe odtworzenie muru kurtynowego, odsłonięcie i wyeksponowanie murów czoła bastionów oraz reprofilację fosy. Niestety Zarząd Budynków Komunalnych, który realizuje  te prace nie dopowiedział na nasze szczegółowe pytania o terminy i koszty tej inwestycji.

Kopiec Kościuszki ma ponad 35 metrów wysokości oraz góruje 130m nad poziomem Wisły. Na jego szczycie znajduje się platforma widokowa, która jest najwyższym punktem widokowym na Kraków. Pośrodku platformy umieszczono kilkusetkilogramowy, granitowy głaz z inskrypcją „Kościuszce”, przywieziony znad potoku Bystrego w Kuźnicach koło Zakopanego. Na kopiec dostaniecie się spacerując Alejami Waszyngtona, historyczną drogą forteczną  od pętli tramwajowej Salwator. Dojedziecie również samochodem lub autobusem.

Kopiec usytuowany jest w centrum zabudowań fortecznych okalany ceglanym murem 7 metrowej wysokości i średnicy ok. 90 m, który pełni funkcję jego muru oporowego. Od strony zachodniej w mur została wkomponowana neogotycka kaplica bł. Bronisławy wzniesiona według projektu Feliksa Księżarskiego.