Plac Matejki dawniej i dziś

Centrum Kleparza stanowił Rynek Kleparski (obecnie Stary Kleparz) oraz plac Matejki i mało kto obecnie wie, że niegdyś był to jeden plac.

Kleparz w okresie przedrozbiorowym był samodzielnym miastem, które otrzymało przywilej lokacyjny w 1366 roku, dopiero w 1794 roku przyłączono go do Krakowa. Sama osada Kleparska, powstała prawdopodobnie już w XII wieku.

Link do materiału filmowego na naszym kanale Youtube: Plac Matejki dawniej i dziś

Na pierwszej prezentowanej poniżej najstarszej znanej fotografii tego miejsca z 1866 roku autorstwa Ignacego Kriegera widoczny na ostatnim planie kościół św. Floriana uległ znaczącym przeobrażeniom. W latach 1902-1914 przeprowadzono gruntowne prace remontowe, które obejmowały elementy wewnętrzne oraz zewnętrzne kościoła. Właśnie w tym czasie nadbudowano wieże w fasadzie, przekształcano kruchty oraz ujednolicono elewację. Obecnie po lewej stronie kościoła św. Floriana w miejscu dawnego dworku znajduje się wzniesiony na przełomie XIX i XX wieku eklektyczny pałac polityka doby autonomii galicyjskiej oraz zamożnego ziemianina Zdzisława Romana Włodka.

Pośrodku Placu Matejki znajduje się wzniesiony w 1910 roku Pomnik Grunwaldzki dłuta Antoniego Wiwulskiego, ufundowany przez Ignacego Jana Paderewskiego. W 1939 roku pomnik został zburzony przez Niemców, jednak w 1976 roku został odbudowany a autorem współczesnego monumentu jest znany krakowski rzeźbiarz Marian Konieczny, który oprócz rekonstrukcji Pomnika Grunwaldzkiego zasłynął między innymi pomnikami; Lenina w Nowej Hucie oraz Czynu Rewolucyjnego w Rzeszowie. W nowym projekcie przed pomnikiem umieszczono Grób Nieznanego Żołnierza. W pobliżu ustawiono niewielkie granitowe fragmenty, pozostałości po zniszczonym przez Niemców oryginalnym pomniku. Ku uczczeniu pierwszego fundatora ulicę łączącą pl. Matejki z Rynkiem Kleparskim nazwano imieniem Paderewskiego

Po lewej stronie Placu Matejki patrząc od strony Barbakanu widzimy wzniesiony w latach 1879-1880 budynek Akademii Sztuk Pięknych Krakowie, który zachował swój oryginalny wygląd. Projektantem był Maciej Moraczewski, jednak siłą sprawczą całej inwestycji był, nie kto inny, jak sam Jan Matejko. W okresie okupacji niemieckiej w miejsce Akademii powołano Państwową Szkołę Rzemiosła Artystycznego w Krakowie, która zajmowała ten budynek przez cały okres wojny. Po prawej stronie Barbakanu znajduje się klasycystyczny budynek Narodowego Banku Polskiego, wzniesiony w latach 1921-1925 według projektu Teodora Hoffmanna oraz Kazimierza Wyczyńskiego. 

Na uwagę zasługuję jeszcze budynek numer 12, dyrekcji Polskich Kolei Państwowych, zbudowany w 1889 roku

oraz budynek numer 11, dawnej szkoły wydziałowej im. Króla Władysława Jagiełły. 

Natomiast sam Barbakan na szczęście nie zmienił się znacząco. Na poniższych zdjęciach prezentujemy dwa ujęcia, pierwsze autorstwa Ignacego Kriegera z przed roku 1877 w zestawieniu z współczesnym ujęciem w naszym wykonaniu, drugie zdjęcie wykonał znany krakowski fotograf Henryk Hermanowicz w roku około 1960. Krakowianie zawdzięczają obu tym Panom nieocenione wręcz wspaniałe archiwalne ujęcia miasta. 

Patrząc na najstarsze przedstawione tutaj fotografie archiwalne widać, że największe zmiany w wyglądzie  obecnie znanego nam Placu Matejki miały miejsce w latach 1890 do 1925 roku. Natomiast pomnik Grunwaldzki, który został odsłonięty w 1910 roku, zburzony w 1939 przez Niemców ponownie wrócił na swoje miejsce w nieomal niezmienionej formie w 1976 roku.

_____