Salwator luksus w otoczeniu zieleni

zdjęcia z drona

Salwator to bardzo ciekawe i malownicze miejsce, znajdujące się niemal w centrum Krakowa. Formalnie Salwator nie jest samodzielną jednostką administracyjną, bowiem wchodzi w skład dzielnicy VII Zwierzyniec, jednak jest na tyle wyjątkowym i unikalnym punktem na mapie miasta, iż można go w ten sposób traktować.

Obszar wsi Zwierzyniec był zamieszkany już od wczesnego średniowiecza, jednak w sposób zorganizowany jest zabudowywany dopiero od początku XX wieku. Mieści się na opadającym zboczu niejako zwieńczeniu Bielańsko – Tynieckiego Parku Krajobrazowego, konkretnie pasma Sowińca i masywu Góry św. Bronisławy a jego granice wyznacza rzeka Rudawa wpadająco do Wisły wraz z rozległym klasztorem Norbertanek. Na obszarze Salwatora badacze znaleźli w czasie prac archeologicznych liczne ślady osadnicze, sięgające blisko 110 tysięcy lat p.n.e., odkrywając znajdujące się tam niegdyś szałasy łowców mamutów (25 tys. lat p.n.e.).  Bardzo prawdopodobne, że jeszcze przed okresem najazdu przez chrześcijan tych terenów, znajdowała się na Salwatorze osada z własną świątynią, co może sugerować nazwa jednej z ulic; Gontyna (typ budowli sakralnej w religii Słowian). Od II połowy XII wieku do 1910 roku właścicielem Zwierzyńca był zakon Norbertanek, kiedy to z inicjatywy prezydenta Juliusza Leo wieś została włączona do Krakowa.

W latach 1866 – 1867 Austriacy wznieśli na wzgórzu obiekty wchodzące w skład Twierdzy Kraków szańce FS-30 i FS-1 (Feld Schanze – szaniec polowy). Jednak już w 1907 roku grunty, na których znajdowały się te budowle zostały przekazane miastu, które w roku 1909 zdecydowało się na rozebranie szańców, przeznaczając ten teren pod przyszłe inwestycje. Znane nam obecnie osiedle willowe znajdujące się nieopodal Kopca Kościuszki zaczęło powstawać w momencie, kiedy Towarzystwo Urzędników postanowiło zagospodarować teren i rozpisało konkurs na zabudowę wzgórza, który wygrał w 1909 roku projekt Tadeusza Niedzielskiego. Ostatecznie do realizacji trafił jednak projekt Romana Bandurskiego i to jemu zawdzięczamy obecny kształt Salwatora. W roku 1911 roku wytyczono ulice św. Bronisławy, ulicę Anczyca i Gontyny.

W ciągu ponad 100 lat istnienia wspomniane wyżej osiedle, zamieszkiwało wiele wybitnych związanych z Krakowem postaci. Przez Salwator, ul. św. Bronisławy oraz Aleją Waszyngtona, biegnie znana i lubiana przez mieszkańców trasa spacerowa prowadząca pod Kopiec Kościuszki, a dalej w kierunku Lasu Wolskiego i krakowskiego zoo.

Zdecydowanie warto, chociaż raz wybrać się na spacer po Salwatorze, poznać jego wyjątkową zabudowę, zobaczyć piękne stare wille, do czego serdecznie zachęcamy. Poniżej znajdą Państwo galerię zdjęć lotniczych tego wyjątkowego miejsca.

Zabytki Salwatora:

• Kościół Najświętszego Salwatora, od którego wywodzi się nazwa osiedla willowego. Według niektórych badaczy kościół ten jest jednym z najstarszych i pierwszych świątyń chrześcijańskich w Polsce a jego dokładny czas powstania nie jest znany, datuje się go na XII wiek.
• Kaplica św. Małgorzaty i św. Judyty Wokół kaplicy znajduje się dawny cmentarz morowy (dla zmarłych na zarazę).
• Wille osiedla Salwator, z których część jest uznana za zabytkowe.
• Kościół św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela z klasztorem Norbertanek.
• Cmentarz Salwatorski.

Widok z wsi Zwierzyniec na klasztor Norbertanek wykonany na przełomie XIX i XX wieku przez Natana Kriegera a zatem przed powstaniem Salwatora i zabudową w obecnej formie jaką znamy. Porównanie dwóch ujęć archiwalnego i współczesnego wykonanego z drona. Odtworzenie oryginalnego ujęcia nie jest możliwe obecnie. 

Współczesne ujęcia lotnicze

Zdjęcia archiwalne ze zbiorów Muzeum Krakowa