Kopiec Krakusa i jego tajemnice

Kopiec Krakusa to miejsce wyjątkowe dla wszystkich krakowian, obok Wawelu, to punkt wyjścia w rozważaniach o historii Krakowa.

Jednak zanim przejdziemy do kopca, należy odpowiedzieć na pierwsze nasuwające się pytanie – kim był ów mityczny Krak?

Jak odnotowali dwaj najstarsi polscy kronikarze, Wincenty Kadłubek oraz, Jan Długosz; Krak pochodził z Panonii, czyli dzisiejszych terenów zachodnich Węgier, bowiem w okresie, kiedy tworzyli swoje kroniki, właśnie tę krainę geograficzną uważano za kolebkę Słowian. Średniowieczni kronikarze zgodnie uważają Kraka za legendarnego założyciela Krakowa.

Krak to mityczna postać, której przypisywane są wielkie zasługi. Krak sławił się według Długosza, jako ten, który niemal stworzył Polskę a Kraków uwolnił od straszliwego smoka mieszkającego w jaskini pod wzgórzem wawelskim. W tamtym okresie narracja historyczna była zupełnie inna, w zasadzie trudno jest ówczesne dziejopisarstwo rozpatrywać w kategoriach naukowych. To taka swoista polityka historyczna w wydaniu średniowiecznym, która musiała budować chwałę i potęgę rządzących. Niemniej jesteśmy skazani na te opowiadania, gdyż zwyczajnie innych nie posiadamy.

To właśnie kopiec, wedle legendy, ma być mogiłą legendarnego Kraka. Jednak nie potrafimy tego zweryfikować, gdyż nie posiadamy współcześnie źródeł, tak pisanych jak i archeologicznych. Oczywiście nie możemy jednoznacznie zanegować istnienia księcia Kraka, jednak prawda wyglądała zapewne zupełnie inaczej niż głosi legenda. Czy kiedyś się o tym dowiemy. Mam nadzieję, że tak!

Kopiec Krakusa to wielka zagadka dla współczesnych historyków oraz archeologów. Jeśli to mogiła, to nie wiadomo czyje szczątki skrywa. Jeśli miał pełnić jakieś inne zadanie, to również nie wiadomo, jakie. Nie wiemy nawet, kiedy został usypany.

Znawca historii średniowiecznego Krakowa, zmarły w 2018 roku profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, Jerzy Wyrozumski w 1 tomie Dziejów Krakowa (Kraków 1992, s. 57-58), w następujący sposób podsumował prace wykopaliskowe prowadzone wewnątrz kopca Krakusa.

„Archeologicznie badano tylko wnętrze kopca Krakusa, ale badania te przyniosły więcej rozczarowań niż pozytywnych naukowych efektów. Badania kopca Krakusa przeprowadzono w latach 1934-1937, z kolei w r. 1938 i 1939 zajęto się pracami ziemnymi, które miały na celu rekonstrukcję naruszonego w poważnym stopniu stożka. (…) Gdy w 1934 r. przystępowano do prac wykopaliskowych na kopcu Krakusa, kierowano się opinią, że w kopcu tym leży klucz do zagadki najstarszego Krakowa. Klucza tego jednak nie znaleziono. Spodziewano się bowiem, że kopiec jest mogiłą, a tego właśnie badania archeologiczne nie potwierdziły. Dziś trzeba się do ich wyników odnosić sceptycznie, skoro dno zbadano tylko w 4%.”

Badania ponadto wykazały, że wewnętrzna konstrukcja kopca oparta jest na wysokim drewnianym słupie z porozstawianymi promieniście ścianami przegród, wyplecionymi z wikliny. Przestrzeń między nimi wypełniona była mocno ubitą ziemią i kamieniami, co dawało stabilność całej konstrukcji. W zamierzchłych czasach na szczycie kopca rósł rozłożysty dąb, co sugerowałoby religijny charakter tego miejsca. Wedle współczesnych badań został on zasadzony ok. VII wieku. Na kopcu stała jeszcze w XVI wieku kapliczka, a na początku wieku XIX wieża triangulacyjna.

Warto jeszcze wspomnieć, iż nieopodal kopca Krakusa Austriacy około roku 1850 zbudowali neogotycki Fort No.³³ Krakus, który rozebrano w 1956 roku. Niestety, prócz tarasu wokół kopca i serpentyny, niewiele z niego do dzisiaj zostało. Głównym argumentem, mającym przekonać opinie publiczną o słuszności likwidacji fortu był fakt, że zbudowali go zaborcy.

Wyburzenie Fortu pod Kopcem Krakusa to kolejny przykład bezmyślności współczesnych, którzy wielokrotnie kierowali się subiektywnymi odczuciami estetycznymi wynikającymi z panującego w danym okresie trendu. Niestety po wojnie zburzono wiele krakowskich fortów, jednak ten znajdujący się u podnóża kopca krakusa, z uwagi na swoją wyjątkową architekturę był szczególny.

“Lotnicze Dawniej i dzisiaj” Wszyscy Krakowianie zapewne chcieliby aby fort przetrwał do naszych czasów. Wielka szkoda.