Rondo Mogilskie i jego fort

Ta część Krakowa zmieniła się nie do poznania w ciągu ostatnich parunastu lat, jeśli spojrzymy na nią przez pryzmat ostatnich 70 lat, zmiany będą wręcz rewolucyjne.

Pierwotnie znajdował się tam jeden z fortów Twierdzy Kraków bliźniaczy z Bastionem III Kleparskim, wybudowany w latach 1856-1859 Bastion V Lubicz. Niestety budowla ta nie doczekała naszych czasów, padając ofiarą bezmyślnej mani burzenia wczesnych lat 50. XX w. Doprawdy trudno jest mi zrozumieć czym kierowano się gdy podejmowano taką decyzję.

Oczywiście problem surowcowy w okresie powojennym, wydaje się być najbardziej zrozumiały i przychodzi na myśl niemal od razu. Jednak próby burzenia fortu wokół Kopca Kościuszki jasno pokazały, że konstrukcje te są tak trwałe, że o pozyskiwaniu z nich cegieł nie ma nawet mowy. Jednak w tym okresie zniszczono wiele krakowskich fortów. Dlaczego? Na to pytanie trudno jest mi odpowiedzieć. Niestety Kraków w swojej historii parokrotnie doświadczył skomasowanej destrukcji tego co stare. Chyba tylko w przypadku średniowiecznego kompleksu klasztorno-szpitalnego duchaków powstał godzien uwagi obiekt, gdyż na jego miejscu postawiono ciekawy architektonicznie, eklektyczny Teatr im. Słowackiego. Fort stał na drodze pomiędzy Krakowem i powstającą Nową Hutą, gdzie na jego gruzach wytyczono Rondo Mogilskie, jeden z najważniejszych węzłów komunikacyjnych w Krakowie. W miejscu bastionu, wewnątrz ronda, znajdowała się wydeptana alejka, czyli spontaniczna inicjatywa lokalnej społeczności, mająca na celu zapewnianie sobie szybszej komunikacji. Nie wiem czy powstanie tej ścieżki warte było zburzenia unikatowego fortu.

Archaiczne Rondo Mogilskie, służyło mieszkańcom przez wiele dziesięcioleci. Pomimo pomysłów racjonalizatorskich w okresie PRL-u, jakim była w latach 60. budowa linii tramwajowej od Ronda Mogilskiego do Dworca Wschodniego, nie zrobiono zbyt wiele aby zmienić infrastrukturę. Wspomniana wyżej linia tramwajowa została zlikwidowana w 1985 roku z myślą przeniesienia jej pod ziemię. Jednak wtedy jeszcze na myśli się skończyło. Otoczenie ronda było obrazem „nędzy i rozpaczy”, który dopełniał słynny szkieletor. Był to urbanistyczny chaos zwieńczony wybudowanym we wczesnych latach 90. zaledwie czterokondygnacyjnym hotelem Chopin, który swoją nieekonomiczność zawdzięczał dbałością o krajobraz. Obecnie po Krakowie krążą uzasadnione plotki, że w jego miejscu mają powstać wysokie biurowce – jak mawiają w wojsku – „zmienność decyzji świadczy o ciągłości dowodzenia”.

W latach 2004-2008 władze miejskie zmuszone zostały do przebudowy komunikacyjnego zabytku i zastąpienie go dwupoziomową, nieintuicyjną i przestarzałą już w momencie budowy konstrukcją. Budowę w 2004 roku zlecono tureckiej firmie Güriş, która w atmosferze skandalu opuściła plac budowy na wiosnę 2005 roku. Pomiędzy lipcem 2006 a grudniem 2008 polska firma Budimex-Dromex doprowadziła do szczęśliwego końca inwestycję. W efekcie tego zamieszania jakim jest

Rondo Mogilskie, korzystanie z niego przez krakowian jest wielką przygodą, natomiast dla osoby z zewnątrz to komunikacyjne mission impossible.

Do zalet tej inwestycji zaliczyć na pewno należy odsłonięcie ruin fortu, które można zobaczyć w punkcie przesiadkowym oraz dokończenie wspomnianej wyżej myśli sprzed lat, czyli podziemnego Krakowskiego Szybkiego Tramwaju.

Na deser zostawiłem słynny szkieletor, niegdysiejszy biurowiec NOT, obecnie Unity Tower. Jak byłem dzieckiem we wczesnych latach 80. rodzice straszyli mnie „tym czymś”, gdy szedłem do liceum, zapewniano mnie o rychłym zakończeniu modernizacji wieżowca. Co rusz oglądałem nieporadne wizualizacje w gazetach, jednak na nich się kończyło. Gdy już wszyscy przyzwyczaili się do szkieletora, który z czasem stał się symbolem nieporadności władzy, parę lat temu po 41 latach od wstrzymania robót, wznowiono prace. Gdy obecnie patrzę na ten obiekt, czuję się jakby ludzkość zrobiła milowy krok ku nowoczesności.